ເມື່ອເຮົາຮູ້ສຶກວ່າໃຈຮ້າຍ ເຮັດຫັຍງບໍ່ໄດ້ຕາມທີ່ຕ້ອງການ ມີອາລົມຮູ້ສຶກໂສກເສົ້າເມື່ອເລີກກັບຄົນຮັກ ມີຄວາມສຸກເມື່ອເຮັດໃນສິ່ງທີ່ມັກ ຫຼື ຢ້ານກົວເວລາໄປບ່ອນທີ່ບໍ່ຄຸ້ນເຄີຍ ຄວາມຮູ້ສຶກທີ່ເກີດຂື້ນທັງໝົດແມ່ນມາຈາກສະພາບແວດລ້ອມທີ່ສົ່ງຜົນກະທົບຕໍ່ພວກເຮົາ ເຮັດໃຫ້ສະຫມອງເກີດການປະເມີນຜົນ ຈົນເຮັດໃຫ້ເກີດອາລົມມີການປ່ຽນແປງໃນຮ່າງກາຍ ແລະ ມີແນວໂນ້ມທີ່ຈະສະແດງໃຫ້ເຫັນຫຼາຍສິ່ງຫຼາຍຢ່າງ ຈົນກາຍເປັນພຶດຕິກໍາ.
ອາລົມແທ້ໆແມ່ນຫຍັງ?
ອາລົມແມ່ນພາວະທີ່ເກີດຂື້ນໃນຊ່ວງໄລຍະສັ້ນໆ ເພື່ອຕອບສະຫນອງກັບສະຖານະການໃນປະຈຸບັນເພື່ອຊ່ວຍໃຫ້ເຮົາປັບຕົວໄດ້ຕາມສີ່ງທີ່ມີການປ່ຽນແປງ ນອກຈາກນັ້ນອາລົມແມ່ນແຮງຈູງໃຈຢ່າງໜື່ງ ເຮັດໃຫ້ເຮົາມີພຶດຕິກໍາທີ່ແຕກຕ່າງກັນ ແລະ ໃນຄວາມຄິດເຫັນສິ່ງທີ່ພວກເຮົາກໍາລັງເຮັດແມ່ນມີຄວາມກ້າວຫນ້າໄປຮອດໃສ?
ມາເບີ່ງ 7 ປະເພດຂອງອາລົມນຳກັນດັ່ງນີ້:
#ໃຈຮ້າຍ (Anger)
ເປັນຫນຶ່ງໃນອາລົມທີ່ມີອໍານາດທີ່ສຸດ ສາມາດເກີດຈາກຂໍ້ຂັດແຍ້ງ ການແຊກແຊງ ຖືກຕັດສິນແບບບໍ່ຍຸດຕິທຳ ຖືກທໍາຮ້າຍຮ່າງທາງກາຍ ແລະ ຈິດໃຈ ເຊີ່ງອາລົມໃຈຮ້າຍສາມາດມາພ້ອມກັບຄວາມຢ້ານກົວ ແລະ ຄວາມກຽດຊັງ.
# ຄວາມກຽດຊັງ (Disgust)
ເກີດມາຈາກການຮັບຮູ້ຜ່ານຄວາມຮູ້ສຶກ ເປັນຕົ້ນກິ່ນເໝັນ ກິນອາຫານທີ່ບໍ່ມັກ ແລະ ອື່ນໆ ເຊິ່ງອາດສະແດງອອກຈາກທາງຮ່າງກາຍ ເຊັ່ນ: ຮາກ, ເບະສົບ, ຕີຄີ້ວ ແລະ ອື່ນໆ...
#ຢ້ານ (Fear)
ເປັນຄວາມຮູ້ສຶກສີ່ງທີ່ສໍາຄັນໃນການຢູ່ລອດຂອງມະນຸດ ເວລາພົບກັບອັນຕະລາຍຄວາມຢ້ານກົວຈະເກີດຂື້ນ ແລະ ຮ່າງກາຍຈະເຮັດວຽກ ການຫາຍໃຈກໍ່ໄວຂຶ້ນ, ຫົວໃຈເຕັ້ນແຮງ, ຕາເປີດກວ້າງກວ່າປົກກະຕິ ຄວາມຢ້ານກົວຈະເຮັດໃຫ້ເຮົາຮັບຮູ້ວ່າມີອັນຕະລາຍ ແລະ ຕ້ອງຮັບມືກັບມັນ ຄວາມຢ້ານກົວຍັງເຊື່ອມຕໍ່ກັບຄວາມກັງວົນ ແລະ ຮູບແບບການຕອບສະຫນອງ ການຕອບໂຕ້ ຊຶ່ງເປັນປະຕິກິລິຍາຕອບສະໜອງໃນເວລາທີ່ຕົກຢູ່ໃນອັນຕະລາຍ, ຖືກໂຈມຕີ ຫຼື ຂົ່ມຂູ່.
#ຄວາມສຸກ (Happiness)
ແມ່ນຄວາມຮູ້ສຶກໃນທາງບວກທີ່ທຸກຄົນຕ້ອງການທີ່ສຸດ ເປັນເງື່ອນໄຂທີ່ບຸກຄົນມີຄວາມເພີ່ງພໍໃຈ ມີຄວາມສຸກກັບບາງສິ່ງບາງຢ່າງ ແລະ ເປັນສັນຍານຂອງການມີສຸຂະພາບດີ ໃບໜ້າຈະມີຮອຍຍິ້ມ ຮູ້ສຶກຜ່ອນຄາຍ ສຽງທີ່ເວົ້າສາມາດຊີ້ບອກວ່າມີຄວາມສຸກແທ້ໆ ສ່ວນຫຼາຍກໍລະນີຄວາມສຸກທີ່ຄົນສ່ວນໃຫຍ່ເຫັນໄດ້ຊັດເຈນຈາກປັດໃຈພາຍນອກ ເຊັ່ນ: ການໄດ້ເງິນເດືອນເພີ່ມ ຊື້ເຄື່ອງນຸ່ງໃຫມ່ ແລະ ອື່ນໆ…
#ໂສກເສົ້າ (Sadness)
ຈະເປັນໃນລັກສະນະຄວາມຮູ້ສຶກຜິດຫວັງ, ເສຍໃຈ, ສິ້ນຫວັງ, ບໍ່ສົນໃຈໃນເລື່ອງຕ່າງໆ ລວມທັງອາລົມຊຶມເສົ້າ ແລະ ຍາກທີ່ຈະຄວບຄຸມຄວາມຮູ້ສຶກນີ້ ສັງເກດເຫັນວ່າພວກເຮົາຢູ່ໃນອາລົມທີ່ໂສກເສົ້າແມ່ນຄວາມງຽບທີ່ເກີດຂື້ນ ນໍ້າຕາໄຫຼ ບໍ່ຢາກຍຸ້ງກ່ຽວກັບໃຜ ເມີນເສີຍ ແລະ ເສີຍຊາ ລະດັບຄວາມຮຸນແຮງແມ່ນຂຶ້ນກັບສາເຫດຂອງຄວາມໂສກເສົ້າທີ່ຖືກກະທົບຕໍ່ຈິດໃຈ ແລະ ວິທີຈັດການກັບຄວາມໂສກເສົ້າກໍ່ຈະແຕກຕ່າງກັນໄປໃນແຕ່ລະບຸກຄົນ.
#ແປກໃຈ (Surprise)
ເປັນຄວາມຮູ້ສຶກທີ່ເປັນໄດ້ທັງບວກ, ທັງລົບ ຫຼື ເປັນກາງໆ ຄວາມແປກໃຈແມ່ນຄວາມຮູ້ສຶກທີ່ຕອບສະຫນອງກັບສິ່ງທີ່ບໍ່ຄາດຄິດ ລັກສະນະທີ່ສາມາດສັງເກດໄດ້ແມ່ນ: ຍົກຄີ້ວຂຶ້ນ, ເປີດຕາກວ້າງ, ປາກເປີດ ແລະ ອາດຈະມີການຮ້ອງອອກມາດ້ວຍຕົກໃຈ, ຢ້ານກົວ ຫຼື ດີໃຈ ຂຶ້ນກັບສະຖານະການ.
#ດູຖູກ (Contempt)
ເປັນອາລົມທີ່ Ekman ເພີ່ມຂື້ນໃຫມ່ ເກີດຂື້ນຈາກຄວາມຮູ້ສຶກວ່າຕົນເອງຢູ່ເຫນືອບຸກຄົນອື່ນໃນເລື່ອງຕ່າງໆ ຫຼື ເປັນການສະແດງອອກໃນສິ່ງທີ່ເຮົາບໍ່ມັກ ການດູຖູກຢຽບຢາມ ແມ່ນຄ້າຍຄືກັນກັບຄວາມກຽດຊັງ ແຕ່ຈະແຕກຕ່າງບ່ອນທີ່ມີການດູຖູກຢຽບຢາມ ຊື່ງເຮົາສາມາດຮູ້ສຶກວ່າຢູ່ເຫນືອຄົນອື່ນ ແຕ່ຄວາມກຽດຊັງຈະຖືກກະຕຸ້ນໂດຍປະສາດສຳພັດຕ່າງໆ.
ທຸກໆ ອາລົມທີ່ເກີດຂື້ນລ້ວນແຕ່ເປັນຜົນປະໂຫຍດຕໍ່ມະນຸດ ບໍ່ມີຄວາມຮູ້ສຶກໃດທີ່ບໍ່ດີ ຫຼື ດີທີ່ສຸດເພາະວ່າທຸກຄວາມຮູ້ສຶກຮູ້ສິ່ງນັ້ນ ເຮົາຄວນເຮັດ ຫຼື ບໍ່ເຮັດດີ? ເປັນຕົ້ນການໃຈຮ້າຍ ຍ້ອນຖືກລົບກວນຈົນບໍ່ສາມາດເຮັດວຽກຕາມທີ່ວາງໄວ້ ການຈັດການກັບອາລົມຊ່ວຍໃຫ້ເຮົາຄິດຊອກຫາວິທີຈະເອົາຊະນະຂໍ້ຈໍາກັດນັ້ນ ຫຼື ຄວາມຮູ້ສຶກຢ້ານກົວ ເມື່ອພົບກັບສະຖານະການອັນຕະລາຍ ບໍ່ຫນ້າເຊື່ອຖື ບໍ່ໄວ້ວາງໃຈ ຄວນຈັດການກັບອາລົມຂອງເຮົາ ຊື່ງສາມາດຊ່ວຍໃຫ້ເຮົາປົກປ້ອງຕົນເອງຈາກອັນຕະລາຍ ຫຼື ຫຼົບໜີເພື່ອຄວາມຢູ່ລອດ.
ຖ້າເພື່ອນໆ ຍັງພົບວ່າມີບັນຫາໃນການຈັດການອາລົມທີ່ເຮົາຄວບຄຸມບໍ່ໄດ້ ລວມທັງຢາກໃຫ້ມີການພັດທະນາຕົນເອງໃຫ້ມີສຸຂະພາບດີ ຂໍເຊີນທ່ານເຂົ້າໄປປຶກສາກັບຈິດຕະແພດ ຫຼື ນັກຈິດຕະວິທະຍາ.
