ວັນທີ 4 ເມສາ ເປັນວັນສາກົນວ່າດ້ວຍການສົ່ງເສີມຄວາມຮັບຮູ້ ແລະ ການຊ່ວຍເຫຼືອວຽກງານແກ້ໄຂບັນຫາລະເບີດບໍ່ທັນແຕກ (ລບຕ). ວັນດັ່ງກ່າວຖືກປະກາດໂດຍອົງການສະຫະປະຊາຊາດ (ສປຊ). ໃນປີ 2005 ຊຶ່ງມີເປົ້າໝາຍປູກຈິດສຳນຶກກ່ຽວກັບອັນຕະລາຍຂອງ ລບຕ ແລະ ລະດົມທຶນເຂົ້າໃນການແກ້ໄຂບັນຫາດັ່ງກ່າວໃນທົ່ວໂລກ ໂດຍສະເພາະປະເທດທີ່ໄດ້ຮັບຜົນກະທົບຈາກ ລບຕ. ດັ່ງນັ້ນ, ກະຊວງການຕ່າງປະເທດ ຮ່ວມກັບອົງການ ສປຊ ເພື່ອການພັດທະນາ ໂດຍໄດ້ຮັບການສະໜັບສະໜູນຈາກລັດຖະບານ ສ ເກົາຫຼີ ໂດຍຜ່ານອົງການຮ່ວມມືສາກົນ ສ ເກົາຫຼີ (KOICA), ໄດ້ຈັດກອງປະຊຸມສະເຫຼີມສະຫຼອງວັນສາກົນເພື່ອສົ່ງເສີມການແກ້ໄຂບັນຫາລະເບີດບໍ່ທັນແຕກ ຄົບຮອບ 20 ປີ (4 ເມສາ 2005-4 ເມສາ 2025) ພາຍໃຕ້ຫົວຂໍ້ “ອະນາຄົດທີ່ປອດໄພເລີ່ມຕົ້ນຈາກພວກເຮົາ” ຂຶ້ນເມື່ອບໍ່ດົນມານີ້ ທີ່ນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ ໂດຍການເປັນປະທານຂອງທ່ານ ທອງສະຫວັນ ພົມວິຫານ ລັດຖະມົນຕີກະຊວງການຕ່າງປະເທດ ປະທານຄະນະກໍາມະການຄຸ້ມຄອງແຫ່ງຊາດ ເພື່ອແກ້ໄຂບັນຫາລະເບີດບໍ່ທັນແຕກທີ່ຕົກຄ້າງຢູ່ ສປປ ລາວ (ຄຊກລ) ແລະ ທ່ານນາງ ມາຕີນ ເທີເຣີ ຜູ້ຕາງໜ້າອົງການ ສປຊ ເພື່ອການພັດທະນາປະຈໍາ ສປປ ລາວ, ມີບັນດາເອກອັກຄະລັດຖະທູດ, ທູຕານຸທູດ, ຫົວໜ້າອົງການຈັດຕັ້ງສາກົນ, ຜູ້ຕາງໜ້າບັນດາອົງການເຄືອຄ່າຍ ສປຊ, ອົງການປະຕິບັດງານ ແລະ ຕາງໜ້ານັກສຶກສາຈາກມະຫາວິທະຍາໄລແຫ່ງຊາດເຂົ້າຮ່ວມ.
ໃນພິທີ, ທ່ານ ທອງສະຫວັນ ພົມວິຫານ “ໄດ້ເນັ້ນໜັກເຖິງຄວາມສໍາຄັນຂອງການຮ່ວມມືໃນວຽກງານການແກ້ໄຂບັນຫາລະເບີດບໍ່ທັນແຕກທີ່ຕົກຄ້າງຢູ່ ສປປ ລາວ ແລະ ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ວົງຄະນາຍາດສາກົນສືບຕໍ່ໃຫ້ການຮ່ວມມື ແລະ ສະໜັບສະໜູນ ປະກອບສ່ວນທາງດ້ານທຶນຮອນ ແລະ ເຕັກນິກທີ່ຈໍາເປັນໃນການແກ້ໄຂບັນຫາທີ່ສະລັບສັບຊ້ອນ ແລະ ສິ່ງທ້າທາຍຂອງລະເບີດບໍ່ທັນແຕກທີ່ຕົກຄ້າງຢູ່ ສປປ ລາວ ໄດ້ຢ່າງມີປະສິດ ທິພາບ ແລະ ປະສິດທິຜົນ, ທັງນີ້ເພື່ອຮັບປະກັນຄວາມປອດໄພຂອງປະຊາຊົນບັນດາເຜົ່າ ແລະ ສາມາດບັນລຸເປົ້າໝາຍການພັດທະນາແບບຍືນຍົງ ກໍຄືເປົ້າໝາຍການພັດທະນາຂອງປະເທດ”. ພ້ອມນັ້ນ, ໃນໂອກາດວັນດັ່ງກ່າວ, ໃນວັນທີ 2 ເມສາຜ່ານມາ ໄດ້ມີການສະແດງໄຟແສງສີທີ່ປະຕູໄຊເພື່ອເປັນການສະແດງໃຫ້ເຫັນເຖິງການຢໍ້າຄືນຄວາມໝາຍໝັ້ນຂອງ ສປປ ລາວ ໃນການແກ້ໄຂບັນຫາລະເບີດບໍ່ທັນແຕກທີ່ຕົກຄ້າງ.
ທ່ານນາງ ມາຕີນ ເທເຣີ ໄດ້ຢໍ້າຄືນຄໍາໝາຍໝັ້ນອັນຍາວນານຂອງ ສປຊ ໃນການສະໜັບສະໜູນຂະແໜງແກ້ໄຂບັນຫາລະເບີດບໍ່ທັນແຕກຂອງ ສປປ ລາວ ໂດຍກ່າວວ່າ: “ຄຽງຄູ່ກັບຜົນສໍາເລັດ ແລະ ຄວາມພະຍາຍາມຂອງລັດຖະບານແຫ່ງ ສປປ ລາວ ໃນການແກ້ໄຂບັນຫາດັ່ງກ່າວ, ພວກເຮົາຕ້ອງສືບຕໍ່ຄວາມສາມັກຄີການຮ່ວມມື ແລະ ຊຸກຍູ້ການສະໜັບສະໜູນຈາກສາກົນ ຊຶ່ງເປັນສິ່ງຈໍາເປັນໃນການສະໜອງຊັບພະຍາກອນ ແລະ ຄວາມຊໍານານທີ່ຈໍາເປັນໃນການແກ້ໄຂສິ່ງທີ່ທ້າທາຍທີ່ມີຄວາມສະລັບສັບຊ້ອນນີ້ ໂດຍສືບຕໍ່ການຮ່ວມມື, ພວກເຮົາຈຶ່ງຈະສາມາດເລັ່ງຄວາມຄືບໜ້າໃນການຫຼຸດຜ່ອນໄພອັນຕະລາຍຈາກລະເບີດບໍ່ທັນແຕກ (ລບຕ), ຊ່ວຍເຫຼືອຜູ້ລອດຊີວິດ ແລະ ສົ່ງເສີມການພັດທະນາແບບຍືນຍົງຂອງຊຸມຊົນທີ່ໄດ້ຮັບຜົນກະທົບ”.
ລບຕ ສືບຕໍ່ເຮັດໃຫ້ມີຜູ້ເສຍຊີວິດ ແລະ ສ້າງຜົນກະທົບຕໍ່ການພັດທະນາເສດຖະກິດໃນທົ່ວໂລກ ຊຶ່ງທຸກໆປີມີຜູ້ໄດ້ຮັບບາດເຈັບ ແລະ ເສຍຊີວິດຈາກ ລບຕ ເປັນຈໍານວນຫຼາຍພັນຄົນໃນທົ່ວໂລກ ເຮັດໃຫ້ປະຊາຊົນປະສົບຄວາມຫຍຸ້ງຫຍາກໃນການດໍາລົງຊີວິດ ແລະ ການເຂົ້າເຖິງການບໍລິການສາທາລະນະຂັ້ນພື້ນຖານ. ອີງຕາມຂໍ້ມູນຈາກຫ້ອງການ ຄຊກລ ປະຈໍາວັນທີ 13 ມີນາ 2025, ນັບຕັ້ງແຕ່ປີ 2010 ເປັນຕົ້ນມາ, ສປປ ລາວໄດ້ກໍານົດພື້ນທີ່ຢືນຢັນວ່າອັນຕະລາຍແລ້ວ (Confirmed Hazardous Areas) ທັງໝົດ 2,367 ຕະລາງກິໂລແມັດໂດຍຜ່ານການສໍາຫຼວດທາງດ້ານວິຊາການ (Technical Surveys) ແລະ ໄດ້ດໍາເນີນການກວດກູ້ພື້ນທີ່ໄດ້ 949 ຕະລາງກິໂລແມັດໃນ 17 ແຂວງ. ລະເບີດທີ່ຍັງບໍ່ທັນແຕກຫຼາຍກວ່າ 2 ລ້ານໜ່ວຍທີ່ໄດ້ຖືກທໍາລາຍ ລວມທັງລະເບີດລູກຫວ່ານ (ບົມບີ) ຫຼາຍກວ່າ 1.2 ລ້ານໜ່ວຍ. ໃນແຕ່ລະປີ, ມີປະມານ 410,000 ຄົນທີ່ສາມາດເຂົ້າເຖິງ ແລະ ນໍາໃຊ້ດິນເພື່ອການກະສິກໍາ ແລະ ການສ້າງລາຍຮັບໄດ້ຢ່າງປອດໄພການສຶກສາໃຫ້ຄວາມຮູ້ກ່ຽວກັບອັນຕະລາຍຈາກລະເບີດ (Explosive Ordnance Risk Education) ໄດ້ຂະຫຍາຍໄປຮອດ 4,300 ບ້ານ ຊຶ່ງເປັນປະໂຫຍດໃຫ້ແກ່ 200,000 ຄົນຕໍ່ປີ, ໂດຍມີແມ່ຍິງເຂົ້າຮ່ວມ 50%. ດ້ວຍຄວາມພະຍາຍາມຮ່ວມກັນເຫຼົ່ານີ້, ອຸບັດເຫດຈາກ ລບຕ ໃນແຕ່ລະປີໄດ້ຫຼຸດລົງຈາກຫຼາຍກວ່າ 300 ຄົນໃນໄລຍະທ້າຍປີ 2,000 ໃນປັດຈຸບັນຫຼຸດລົງເຫຼືອ 49 ຄົນໃນປີ 2024. ທຸກພື້ນທີ່ໆໄດ້ຮັບການກວດກູ້, ທຸກໆຊຸມຊົນທີ່ໄດ້ຮັບການຝຶກອົບຮົມ ແລະ ທຸກໆຜູ້ລອດຊີວິດທີ່ໄດ້ຮັບການຊ່ວຍເຫຼືອລ້ວນແຕ່ເປັນຂັ້ນຕອນທີ່ສໍາຄັນໃນການຊຸກຍູ້ ສປປ ລາວ ໄປສູ່ອະນາຄົດທີ່ປອດໄພ ປອດຈາກໄພຂົ່ມຂູ່ຂອງ ລບຕ. ພ້ອມນັ້ນ, ໃນປີ 2024 ທີ່ຜ່ານມາ, ລບຕ ໄດ້ເຮັດໃຫ້ມີຜູ້ເສຍຊີວິດເຖິງ 9 ຄົນ ແລະ ເຮັດໃຫ້ມີຜູ້ບາດເຈັບເຖິງ 40 ຄົນ. ສະເພາະ 2 ເດືອນຕົ້ນປີ 2025, ມີຜູ້ເສຍຊີວິດແລ້ວ 3 ຄົນ ແລະ ຜູ້ໄດ້ຮັບບາດເຈັບອີກ 6 ຄົນຈາກ ລບຕ. ປະມານ 60% ຂອງຜູ້ທີ່ໄດ້ຮັບຜົນກະທົບຈາກ ລບຕ ແມ່ນເດັກນ້ອຍໄດ້ສະແດງໃຫ້ເຫັນເຖິງຜົນກະທົບຈາກປາງສົງຄາມ ໂດຍສະເພາະລະເບີດບໍ່ທັນແຕກທີ່ຕົກຄ້າງຍັງສືບຕໍ່ເປັນອຸປະສັກ ແລະ ສິ່ງກີດຂວາງອັນໃຫຍ່ຫຼວງຕໍ່ການພັດທະນາທີ່ປອດໄພ ແລະ ຍືນຍົງ.
ການກວດກູ້ ລບຕ ແມ່ນໜ້າວຽກມີຄວາມສຳຄັນເປັນພື້ນຖານໃຫ້ແກ່ການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດວາລະ 2030 ເພື່ອການພັດທະນາແບບຍືນຍົງ. ສໍາລັບ ສປປ ລາວແມ່ນໜຶ່ງໃນຈໍານວນ 2-3 ປະເທດໃນໂລກທີ່ໄດ້ຮັບຮອງເອົາເປົ້າໝາຍການພັດທະນາແບບຍືນຍົງແຫ່ງຊາດ ທີ 18 ແນໃສ່ເພື່ອແກ້ໄຂບັນຫາ ລບຕ ທີ່ເປັນອຸປະສັກຕໍ່ການພັດທະນາຂອງປະເທດ. ໃນປີ 2025, ລັດຖະບານແຫ່ງສປປ ລາວໄດ້ວາງແຜນກວດກູ້ພື້ນທີ່ໃຫ້ໄດ້ 65,000 ເຮັກຕາ ໂດຍຈະຈັດບຸລິມະສິດພື້ນທີ່ການພັດທະນາ ແລະ ການກະສິກໍາເພື່ອຮັບປະກັນວ່າພື້ນທີ່ດັ່ງກ່າວມີຄວາມປອດໄພ ແລະ ສາມາດນໍາໄປສູ່ການຄໍ້າປະກັນສະບຽງອາຫານ. ຄຽງຄູ່ກັບການສ້າງກາລະໂອກາດການພັດທະນາເສດຖະກິດເພີ່ມຂຶ້ນ ແລະ ຫຼຸດຜ່ອນໄພອັນຕະລາຍຈາກ ລບຕ.
ລັດຖະບານແຫ່ງ ສປປ ລາວ ພ້ອມຄູ່ຮ່ວມພັດທະນາ ຍັງຮຽກຮ້ອງໃຫ້ວົງຄະນາຍາດສາກົນສືບຕໍ່ ແລະ ຍົກລະດັບການສະໜັບສະໜູນຕໍ່ວຽກງານການແກ້ໄຂບັນຫາລະເບີດບໍ່ທັນແຕກ ລວມທັງການເກັບກູ້ ແລະ ການໂຄສະນາສຶກສາຄວາມສ່ຽງ ບໍ່ວ່າຈະເປັນທາງດ້ານຊັບພະຍາກອນ, ຊ່ຽວຊານເຕັກນິກ ແລະ ນະວັດຕະກໍາລ້ວນແລ້ວແຕ່ມີຄວາມຈໍາເປັນຢ່າງຍິ່ງໃນການບັນລຸຄາດໝາຍແຫ່ງຊາດກ່ຽວກັບການເກັບກູ້ລະເບີດ ພາຍໃຕ້ແຜນຍຸດທະສາດແຫ່ງຊາດ ວ່າດ້ວຍການແກ້ໄຂບັນຫາລະເບີດບໍ່ທັນແຕກທີ່ຕົກຄ້າງຢູ່ສປປ ລາວ “ເສັ້ນທາງກ້າວສູ່ຄວາມປອດໄພ” ກໍຄືການບັນລຸເປົ້າໝາຍການພັດທະນາແບບຍືນຍົງຕາມຄາດໝາຍ.
